W powszechnym użyciu mianem wilk określa się najczęściej wilka szarego, największego przedstawiciela rodziny, blisko spokrewnionego z psem domowym.
Pierwsze szczątki wilcze znaleziono dopiero w pokładach późno-plejstoceńskich z okresu czwartego zlodowacenia, a więc około 20 tys. lat p.n.e. Tak więc wilk jest gatunkiem stosunkowo młodym.
Wilk zamieszkuje lasy, równiny, tereny bagienne oraz góry. Potrzebuje, jako gatunek o skłonnościach terytorialnych, dużych przestrzeni. Jest wytrwałym wędrowcem, potrafi w ciągu dnia pokonać dystans kilkudziesięciu kilometrów. Stada wilków liczą do 20 osobników, mają ściśle określoną hierarchię oraz rozwinięty system komunikowania się przy pomocy mowy ciała, odgłosów oraz przy użyciu substancji chemicznych – feromonów i własnych odchodów (znakowanie). Żywią się drobnymi zwierzętami, a jeśli stado jest duże, wspólnie polują także na większe ssaki. Przy braku pożywienia zdarza im się atakować zwierzęta hodowlane.
Dawniej były szeroko rozprzestrzenione. Ekspansja człowieka wpłynęła na ograniczenie ich populacji. Zakorzeniony w kulturze strach przed wilkami powodował ich trzebienie, częstokroć nieuzasadnione. Obecnie w większości państw objęto je ochroną gatunkową. Podejmuje się próby reintrodukcji tego gatunku, na najszerszą skalę w USA, ale także w Europie.
Wilk od początku był i jest nadal obecny w ludzkiej kulturze. Na ogół w kontekście negatywnym, jako drapieżca, zabójca lub wcielone zło. Z drugiej strony, podziwiana jest wilcza niezależność, siła i wytrwałość. Ostatnio, na skutek wzrostu świadomości ekologicznej, postrzeganie wilka ulega stopniowej poprawie, miejsce strachu zaczyna zajmować zrozumienie jego roli w ekosystemie.
Opis gatunku
Samce wilków (basiory) są większe od samic (wadery) o ok. 20-25%. Dorosły wilk osiąga długość całkowitą (od nosa do końca ogona) do ok. 200 cm.Średnia długość ogona (30-50 cm) to ok. 1/3 długości ciała zwierzęcia. Na grzbietowej części ogona (8-10 cm od jego nasady) znajduje się niebiesko-czarny gruczoł nadogonowy, tak zwany fiołkowy, którego znaczenie nie jest jeszcze do końca wyjaśnione.
Wielkość:
- Wysokość: samiec 70-85 cm, samica 60-75 cm niekiedy do 90 cm
- Długość ciała: samiec 97-124 cm, samica 100-120 cm niekiedy do 150 cm
- Długość ogona: 30-50 cm
- Waga: samiec 45-60 kg, samica 30-50 kg niekiedy do 80 kg
Pokrywa włosowa składa się z dwóch rodzajów włosów: długich i sztywnych włosów prowadzących, zapewniających odprowadzenie wody oraz podszerstka zapewniającego izolację termiczną. Pasmo długich włosów, osiągające nawet 17 cm, przebiegające od karku po barki, tworzy tzw. "grzywę", którą wilk stroszy, chcąc okazać swą złość lub w momencie pobudzenia. Wilki posiadają włosy o różnej barwie - od prawie czarnych poprzez szare, brązowe aż do białych.
Dorosły wilk ma 42 zęby, których długość dochodzi do 27 mm (całkowita długość kłów dochodzi nawet do 57 mm). Układ zębów to 3-1-4-2 x 2 w szczęce górnej i 3-1-4-3 x 2 w szczęce dolnej. Młody wilk ma 28 zębów mlecznych w układzie 3-1-3 x 2 w obu szczękach. Nacisk szczęki dorosłego wilka może wynosić do 15 kg/cm². Po ukończeniu 10 roku życia następuje powolne ścieranie się kłów i pojawiają się trudności w pobieraniu pokarmu, co w połączeniu z uszkodzeniami nabytymi w walkach może po pewnym czasie prowadzić do śmierci głodowej zwierzęcia.
Przełyk ma bardzo rozciągliwe ściany, co pozwala na połykanie nawet dużych kawałków mięsa, żołądek o pojemności około 9 litrów jest bardzo duży w stosunku do rozmiarów ciała zwierzęcia.
Długość życia to w warunkach naturalnych od 8 do 16 lat, w niewoli do 20 lat. Wilki uzyskują płodność zwykle w 2-3 roku życia (chociaż znane są wypadki wcześniejszego pojawienia się cieczki - nawet w 1 miesiącu życia) i długo mogą pozostawać płodne (do 10 roku życia, a nawet później w przypadku samców). Ruja występuje raz do roku, zwykle pod koniec zimy (luty, marzec). Rozmnaża się zwykle tylko para dominująca (para alfa). Ciąża trwa 60-65 dni. W jednym miocie zwykle rodzi się od 4 do 6 wilków, ale zdarzają się mioty liczące do 12 młodych. Młode rodzą się ślepe i wymagają utrzymywania stałej temperatury otoczenia. Wilki otwierają oczy po 12-15 dniach. W pierwszym okresie życia matka karmi je własnym mlekiem, nie opuszczając w tym czasie legowiska. Zaopatrzeniem rodziny w pokarm zajmuje się samiec. Później młode karmione są przez całe stado wstępnie przeżutym i nadtrawionym pokarmem. W ciągu kilku pierwszych miesięcy następuje najszybszy rozwój masy ciała. Młode zaczynają polować z rodzicami po zmianie uzębienia. Śmiertelność podczas pierwszego roku życia wynosi od 50 do 85%.
Wilk jest wytrawnym wędrowcem. Może przebyć 40 – 70 km (średnio 20 km) dziennie, ale znane są wypadki, gdy zwierzę w ciągu doby przebyło 200 km. Przez krótki czas (do 5 minut) może utrzymać prędkość do 85 km/h, choć zwykle porusza się z prędkością ok. 8 km/h.
Poruszają się stępem, kłusem i galopem. Wataha idąca truchtem (chód pośredni między stępem a kłusem), pozostawia z reguły jeden ślad, gdyż poszczególne osobniki stąpają trop w trop (tzw. sznurowanie).
Aktywność wilków zależy od wielu czynników (baza pokarmowa, antropopresja, cykl świetlny, pora roku, temperatura), lecz zwykle wzmaga się w okresie porannym i wieczornym.
Środowisko i zachowanie
Wilk występuje w lasach, na równinach, pustyniach, w terenach górskich i bagiennych. Jest gatunkiem terytorialnym. Wyznacza rewir, do którego nie dopuszcza osobników nie należących do watahy. W głębi rewiru, w miejscu najbardziej niedostępnym, urządza legowisko. Jest drapieżnikiem i do swojego życia potrzebuje średnio ok. 1,3 kg mięsa (wraz z kośćmi i skórą) dziennie. W naturze żywi się drobnymi zwierzętami (gryzonie, zające, ptaki, bezkręgowce), ale także - o ile warunki i liczebność stada na to pozwala - dużymi zwierzętami kopytnymi takimi jak sarny, jelenie i łosie. W normalnych warunkach duży wilk z ras północnych może zjeść jednorazowo do 6,4 kg, jednak jest to zwykle związane z wcześniejszą, kilkudniową głodówką. Uzupełnieniem jego diety są owoce i runo leśne. Ich system pokarmowy jest dopasowany do diety mięsnej i różni się od tego, który mają psy domowe (nieco krótszy przewód pokarmowy, wyższa kwasowość, wyższa efektywność trawienia).Główne składniki diety zależą od bazy pokarmowej. Wilki dość elastycznie dostosowują się do dostępnych pokarmów, jednak ich wymogi energetyczne wymuszają polowanie na duże ssaki; chociaż np. zdrowe żubry czy bizony nie są zagrożone. Także w przypadku innych zwierząt (np. łosie czy jelenie), zdrowe zwierzęta zostają zabite czy też poważnie ranne tylko w wypadku co 20. ataku wilków. Pozostałe ataki kończą się rezygnacją lub wręcz odniesieniem ran przez wilka. Wilk jako drapieżnik prowadzi więc selekcję i usuwa z populacji głównie osobniki chore, słabe albo mało doświadczone, nie chronione przez grupę osobników starszych.
Zachowania stadne
Stado wilków (wataha) składa się z od kilku do 20 osobników. Dowodzi nim najsilniejsza para (tzw. para alfa - basior i wadera), która jako jedyna ma prawo się rozmnażać. Resztę watahy tworzą zwykle osobniki z nimi spokrewnione. Każdy wilk w stadzie ma ściśle określone miejsce, wyznaczające m.in. kolejność jedzenia zdobyczy. Zależności te podkreślane są przez rozbudowany system gestów dominacji (m.in. podniesiony ogon i uszy) i poddaństwa (np. skulony ogon, kładzenie się na grzbiecie). Poza hierarchią znajdują się młode, którymi opiekuje się cała wataha. Młode samce po osiągnięciu dojrzałości czasem są przepędzane przez parę alfa, by nie zagrażały ich dominacji.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz